بیداری اقتصادی نسل Z درقلب آذربایجان

 شاهرخ احمدزاده

جایی که ظرفیت صندلی‌های سالن اجتماعات اتاق بازرگانی تکمیل شد حاضران ایستاده در ردیف‌های پشتی، با چشمانی پر از شوق، به آینده‌ای می‌نگریستند که قرار بود با دستان و تدبیر خود آن را بسازند؛ به عنوان کنشگر اجتماعی فعال در رسانه ها برای توسعه‌ استان آذربایجان غربی در لحظات آغازین مراسم و با دیدن شوق و ذوق جوانان حاضر در این رویداد، از ته دل آرزو می‌کنم این نسل، هرگز به کارمندی دولتی بسنده نکند و سرنوشت‌ساز ایران اسلامی در عرصه تولید و صنعت باشند این برنامه، نقشه راهی برای ترسیم آینده اجتماعی-اقتصادی ارائه داد، جایی که جوانان، نه مصرف‌کننده فرصت‌ها، بلکه خالقان آن هستند. این رویداد، که با حمایت موسسه فرتاک، اداره کل صنعت ، معدن و تجارت استان، اتاق بازرگانی ارومیه و اداره کل ورزش و جوانان آذربایجان غربی برپا شد، ادامه‌ای بر موج موفقیت همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری "اینوا" بود؛ همایشی که در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴ با حضور نمایندگان ۱۸ کشور، ۸۴۵ بسته سرمایه‌گذاری را به نمایش گذاشت و بیش از ۴۸ هزار میلیارد تومان سرمایه را به استان کشاند.

آذربایجان غربی، استانی با بیش از هزار کیلومتر مرز مشترک با ترکیه و عراق، و پتانسیل‌های عظیم معدنی (مانند ۱۴۰ تن ذخیره طلای شناسایی‌شده به ارزش ۱۷ میلیارد دلار)، کشاورزی (تولید سالانه ۲ میلیون تن انگور و سیب)، و گردشگری (با جاذبه‌هایی چون تالاب‌های قوری‌گل و دره‌های باستانی سرو)، سال‌هاست درگیر چالش‌هایی چون بیکاری جوانان (نرخ ۱۸.۵ درصدی طبق آمار مرکز آمار ایران، ۱۴۰۳)، مهاجرت نخبگان، و عقب‌ماندگی زیرساختی بوده است. اما از خرداد ۱۴۰۴، با برگزاری همایش اینوا ، بادهای تغییر وزید. این همایش، که با حضور وزیر میراث فرهنگی و افتتاح مرکز خدمات سرمایه‌گذاری در عمارت تاریخی خورشید، ۱۲ پروژه صنعتی را کلنگ‌زنی کرد، مدل جدیدی از سرمایه‌گذاری را معرفی کرد: مدلی که حتی در اوج تحریم‌ها، با تمرکز بر بخش خصوصی، کارایی خود را اثبات کرد.

دکتر رضا رحمانی، استاندار آذربایجان غربی، که پیش‌تر وزیر صنعت، معدن و تجارت بود و سوابق نمایندگی مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی را در کارنامه دارد، اینوا را شروع مسیر توسعه نامید. در حاشیه همایش گفت: ما از مدل‌های سنتی سرمایه‌گذاری دولتی فاصله گرفتیم و بر گفتمان بین‌نسلی تمرکز کردیم. جوانان، نه تنها نیروی کار، بلکه نوآوران آینده هستند این رویکرد، ریشه در شعار سال ۱۴۰۴ مقام معظم رهبری –سرمایه‌گذاری برای تولید – دارد، که بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، می‌تواند تولید ناخالص داخلی استان را تا ۱۵ درصد در سه سال افزایش دهد.

رویداد ۵ آذر، ادامه این موج بود. با شعار "با هم استان آذربایجان غربی را می‌سازیم" الهام‌گرفته از شعار جهانی سازمان ملل برای توسعه (We Build Together)؛ موسسه فرتاک به عنوان دبیرخانه شبکه اشتغال و کارآفرینی جوانان، نقش محوری ایفا کرد. سینا حسنی‌نژاد، مدیر موسسه مسیر فرتاک و دبیر این شبکه، که خود از نسل Z است، در خوش‌آمدگویی تأکید کرد: این رویداد، فضایی برای نقش‌آفرینی جوانان و بهره‌مندی از تجربیات کارآفرینان است. ما میزبان دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی دانشجویان هستیم. حسنی‌نژاد، که در مطالعات پارک علم و فناوری استان به عنوان یکی از فعالان اکوسیستم نوآوری شناخته می‌شودسالن اجتماعات اتاق بازرگانی ارومیه، با ظرفیت ۲۰۰ نفره، از ساعت ۱۴ پر شد. بیش از ۶۰ نفر ایستاده، از جمله دانشجویان دانشگاه ارومیه و خوی، با گوشی‌های هوشمند خود لحظات را ثبت می‌کردند. 

مجری برنامه، آرش سروری، راهبر و تسهیل‌گر رویداد، با زبانی نسل Z – پر از اصطلاحاتی چون هک کردن چالش‌ها و اسکیل‌آپ – فضا را گرم کرد. سروری، که تجربه اجرا در رویدادهای بین‌المللی مانند TEDx را دارد، گفت: امروز، نه سخنرانی، بلکه گفتمان است. جوانان، شما بازیگران اصلی رویدادهای فردای ایران عزیز هستید.

حسنی‌نژاد، با عذرخواهی از کمبود جا، استقبال پرشور را «نشانه‌ای از تشنگی نسل جوان برای تغییر» خواند. وی رویداد را به اینوا پیوند زد: در خرداد، ۱۸ کشور آمدند؛ امروز، ۲۶۰ جوان محلی می‌سازند. حسنی‌نژاد، بر اساس نقش جوانان در اکوسیستم کارآفرینی استان تأکید کرد شعار ما: با هم می‌سازیم برای توسعه نظرگاه ملی ماست وی از میزبانی دانشگاه‌ها سخن گفت و قول داد شبکه اشتغال جوانان، ۱۰۰۰ فرصت شغلی در سال آینده ایجاد کند.

در میانه سخنرانی، در حالی که استاندار رحمانی با تأخیر وارد شد، همراه معاون وزیر ورزش و جوانان، دکتر علیرضا رحیمی، سالن منفجر از تشویق شد. رحمانی، بدون سخنرانی رسمی، با لبخند به جوانان نگریست و به ما گفت: جوان‌باوریم؛ آن‌ها همراه توسعه‌اند. "از اینوا شروع کردیم و نقش جوانان در آینده اقتصادی را جدی می‌گیریم." این سخنان، یادآور این جمله است که نوآوری را موتور توسعه است ، و آذربایجان غربی با ۱۶۹ فرصت معدنی در اینوا، آماده جهش است.

 سخنران دوم؛دکتر سخاوت خیرخواه مدیرکل صنعت، معدن، تجارت آذربایجان غربی از مدل جهانی اینوا گفت :

دکتر سخاوت خیرخواه، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان غربی از مدیران خلاق و مبدع این رویداد ها می باشد ، با خیرمقدم به کارآفرینان، رویداد را ادامه شعار سال نامید. وی از احیای ۱۶ معدن راکد خبر داد، مدل اینوا را توصیف کرد: در اوج جنگ اقتصادی، ۱۲ پروژه کلنگ‌زنی شد. این مدل، کارایی خود را اثبات کرد. خیرخواه، بر اساس آمار اداره کل صمت، از انتقال تجربیات به استان‌های دیگر و حتی کشورهای همسایه سخن گفت: هدف، سرمایه‌گذاری در صنعت و معدن است. دعوت از کارآفرینان بومی با شناخت موقعیت مرزی استان اولویت دولت چهاردهم در آذربایجان‌غربی است 

" نکته پایانی‌اش، مونولوگ روزانه: "برای یک نفر شغل ایجاد کنم، و آن یک نفر خودمم." و حال خود اگاه الگوی الهام بخش صدها جوان خلاق و تحصیلکرده شده است خیرخواه گفت : اینوا، پازل موفق برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است، و کلنگ‌زنی‌ها با حضور استاندار، گواه آن می باشد

 کلیپ کوتاهی از اینوا پخش شد: توصیفی از اقدامات ریاست‌جمهوری پزشکیان و استاندار رحمانی، که حضار را به وجد آورد. طبق گزارش صدا و سیما (مرداد ۱۴۰۴)، اینوا تابش خورشید بر سنگ‌های تزئینی ، با ۲۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و ۸۰ شغل مستقیم بود

سخنرانی سوم مراسم علیرضا یونچی شور کارآفرینی را با طعم طنز موافق با مزاج نسل جدید را شروع کرد.

علیرضا یونچی، داور برنامه تلویزیونی میدون و کارآفرین برجسته در صادرات و واردات، با شور احساسی شروع کرد. وی، متولد ۱۳۳۵ در تبریز و اصالتاً آذری، استاندار رحمانی را نعمت برای جوانان خواند: از ۹۲۰ کیلومترمرز، ۶۹ هزار کولبر ساماندهی شدند. یونچی گفت دم‌تون گرم! همیشه زنده باشید که ایران سرزنده به زندگی شماست

وی به اراده‌ها پرداخت و از رضا رستمی، مدیر هلدینگ مارال صنعت، ستایش کرد: من اورجینال آذری‌ام؛ در دفاع از صنعت تریلرسازی شما، تمام‌قد می‌ایستم. یونچی به چالش‌ها اشاره کرد: ادای اوستا کریم درآوردید؛ و قطب کنسانتره خاورمیانه شدید. 

یونچی، با مزاح و طنازانه، نسل زد را خنداند و کفت : "رحمانی صنعت و تجارت می‌فهمد؛ هرکس او را خسته کند، پژو پارس جایزه!" خواهد داد . یونچی با شور طنازانه که می خواست شکاف نسلی را پر کند به سؤال جوانان پاسخ داد: "تحریم نداریم، نرده های کاخ سفید را با فاکتور ترامپ امروز می‌فروشم!" این سخنان، عملیاتی و دور از رسانه‌ای، یادآور کتاب "دور زدن تحریم‌ها" از جوزف استیگلیتز است که بر نوآوری در بحران تأکید دارد. طنازی وی، نسل Z را به خنده انداخت و در فضای مجازی بازتاب یافت، جایی که کاربران آن را با هشتگ #دوئل_با_بیکاری نامیدند.

 وی به اقوام کرد، ترک، لر، عرب و گیلک اشاره کرد: «همه یک ایرانی‌ایم.» سخنرانی را با شعر شهریار تمام کرد: 

چو خواهد دشمنی بنیاد قومی را براندازد

نخست آن جمع را از هم پریشان و جدا سازد

چو تنها کرد هر یک را به تنهایی بدو تازد

چنان اندازدش از پا که دیگر سر نیفرازد

دکتر علیرضا رحیمی، معاون امور جوانان وزیر ورزش و جوانان و دبیر شورای عالی جوانان، با تقدیر از برگزارکنندگان، گفت: تا تفکر به اقتصاد تغییر نکند، تغییری نیست. وی به پتانسیل استان اشاره کرد: به کار دولتی بوروکراتیک فکر نکنید؛ بخش خصوصی را بها دهید. رحیمی به مکتب جان لاک ارجاع داد و چپ‌گرایی را «لطمه» خواند: بدون بخش خصوصی موفق، کشور موفق نیست.رحیمی از طرح سرباز ماهر و مهارت‌آموزی در سمن‌ها سخن گفت: رویکرد ما، توانمندسازی است بزرگ‌ترین سرمایه، نیروی جوان است. وی ارومیه را شهر امید ایران و آذربایجان نامید و به اینوا اشاره کرد: اتفاقات بزرگ در راه است وی از تخصیص ۴ همت تسهیلات اشتغال‌زایی خبر داد و تأکید کرد: نگاه مرکزگرا، تبعیض است؛ بخش خصوصی، میدان‌دار توسعه باشد. رحیمی، آذربایجان غربی را در وام‌های ازدواج جزو ۵ استان آخر دانست و قول حمایت داد. وی گفت: ما اهل شعار نیستیم؛ تسهیلات و حرفه‌آموزی در کنار جوانانیم.

پانل‌های بحث: از ایده تا سرمایه

پس از خروج مسئولان حاضر در مراسم با استاندار مدیرکل صنعت و معدن تجارت همچنان با کارآفرینان در ادامه بحث های جوانان در دو پانل نیم‌ساعته حاضر شد.

 پانل اول: چگونه جوانان به بازیگران مالی آینده تبدیل شوند؟

احمد قصابی، مدیرعامل کارخانجات نساجی خوی: با تأکید بر هماهنگی روح و تن، گفت: ورزش جسمانی، کنترل ذهن، نظم و خوش‌بینی کلید موفقیت است. به محدودیت‌ها فکر نکنید. قصابی، که تولید را ۵ برابر در ۱۰ سال افزایش داد، تجربیات خودآگاهی را با لحنی لرزان اما پرمعنا به اشتراک گذاشت.

 رضا رستمی، مدیر هلدینگ مارال صنعت: ما اهل سخنرانی نیستیم؛ مشتاق پاسخ به جوانانیم. رستمی، بنیان‌گذار مارال در ۱۳۶۸ با ۶۰۰۰ مترمربع، گفت: حین تحصیل، به کار فکر کنید؛ از دولت انتظار نداشته باشید.» وی از عدم اتلاف فرصت‌ها سخن گفت.

کاظم مرتاض مدیر موسئس هلدینگ صنعتی آذر باتری از دیگر دوستان خود در پانل زیرک تر عمل کرد او قدرت خوبی در ارائه مطالب داشت کاظم مرتاض بر خودشناسی تاکید کرد او بر پشتکار در هدف و کندکاو و ردحیه حقیقت طلبی کارآفرینان جوان اهمیت داد و نسل حاضر را به صبر در مشکلات و رفع موانع به قدرت توانمندی توصیه نمود او بیشتر از تاریخچه موفقیت خود در عرصه کارآفرینی خود گفت و بر شناخت توانایی ها اصرار داشت

 دکتر الناز انتظار، مسئول زنان بازرگان و کارآفرین: دکتری اقتصاد مالی، از بیت‌کوین ترسید اما نسل Z را درک کرد . به رستمی و کاظم مرتاض (مدیرعامل آذرباطری) اشاره کرد و از فریدمن و قوانین گورنمنت‌ها نقل کرد "گفتمان بین‌نسلی، کلید توسعه ایران است."پانل دوم بر تجربیات عملی تمرکز داشت، با سؤالاتی از جوانان درباره دور زدن تحریم‌ها و ایجاد شغل پایدار با واقع بینی محدودیت ها و فرصت که بسیار عملی تر و شوق انگیز تر از پانل یک ظاهر شد این نشان از تبحر متولیان پانل دوم در ارئه مطالب بود در طول برگزاری پانل ها حسرت انتقال تجربیات کاربردی و نحوه ارتباط با نسل جدید با شوه های حرفه ای ذهن مرا مشغول کرد و اینکه چقدر کار آفرینان ما در ارائه مطلب مشکل دارند .

در حاشیه این مراسم با حضور استاندار و معان وزیر ورزش و جوانان از چهره‌ها فعال این رویداد تجلیل شد: 

رضا رستمی (مارال صنعت، برند موفق تولید تریلر در خاورمیانه)، کاظم مرتاض (آذرباطری، رئیس هیئت مدیره انجمن باتری ایران)، علیرضا یونچی، احمد قصابی (نساجی خوی)دکتر الناز انتظار، خانم نظری، علی افشار، میلاد نقی‌لو، محمد گاهانی، علی غیور، و سینا حسنی‌نژاد. لوح و تندیس، نماد تعهد به نوآوری بود.

این رویداد، بیش از یک گردهمایی، نشانه‌ای از تحول اکوسیستم کارآفرینی استان بود. طبق گزارش اکوسیستم کارآفرینی ایران (۱۴۰۴)، آذربایجان غربی با پارک علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاه ارومیه، پتانسیل تبدیل به هاب نوآوری منطقه را دارد. اما چالش‌ها جدی‌اند: نرخ بیکاری جوانان ۲۵ درصدی (بالاتر از میانگین ملی)، پیری جمعیت، و نگاه مرکزگرا رحمانی در جلسه ستاد جوانان (آذر ۱۴۰۴)، پیری را «تهدید جدی» خواند و طرح «مدیران فردا» را برای ۵۰۰ نخبه معرفی کرد.

مدل "اینوا"، با تمرکز بر بخش خصوصی (مانند مارال صنعت با ۱۵۰۰ شغل)، موفق است، اما نیاز به زیرساخت‌های دیجیتال و آموزش مهارت در مسیر توانمند سازی دارد ؛با ادامه این رویدادها، استان می‌تواند ۵۰ هزار شغل ایجاد کند. 

این رویدا شروعی بود. همان‌طور که یونچی شعر شهریار خواند: چو خواهد دشمنی بنیاد قومی را براندازد

نخست آن جمع را از هم پریشان و جدا سازد جوانان آذربایجان غربی، با حمایت رحمانی استاندار، در حال انداختن بنیاد اقتصاد مقاومتی‌اند. ما در رسانه های مختلف، این بذرها را رصد خواهیم کرد.اگرچه تلاش نگارنده برای تنظیم گزارش از این رویداد بین نسلی موفق بود اما عمق آن، دعوتی است به اقدام در رفع تبعیض ها و افق های متعالی عدالت اجتماعی که با تلاش و هم افزایی جمعی موفق و به ثمر خواهد نشست.